زن بَرزَنجیر یا آندرومدا یا اِمرَاةالمُسَلسَله یکی از صورتهای فلکی در شمال استوای آسمانی است که بزرگترین کهکشان همسایه به کهکشان راه شیری با نام کهکشان آندرومدا در آن دیده میشود. زن برزنجیر یکی از ۴۸ صورت فلکی است که توسط توسط اخترشناس یونانی-رومی قرن دوم؛ بطلمیوس؛ لیست شده اند و همچنین یکی از ۸۸ صورت فلکی امروزی است. نام این صورت فلکی برگرفته از نام آندرومده دختر کاسیوپه در اساطیر یونانی است که به صخره ای زنجیر شد تا توسط هیولای دریا، کتوس، خورده شود. آندرومدا به همراه چندین صورت فلکی دیگر که همگی بر اساس شخصیتهای افسانه پرسئوس نامگذاری شده اند، در شبهای پاییزی در نیمکره شمالی واضح ترین حالت را دارند. به دلیل میل شمالی آن، آندرومدا تنها از نقاطی که در شمال عرض جغرافیایی ۴۰ درجه جنوبی قرار دارند قابل مشاهده است و برای نقاطی که در جنوب عرض جغرافیایی ۴۰ درجه قرارمیگیرند پایین تر از افق است. آندرومدا با مساحتی برابر ۷۲۲ درجه مربع، یکی از بزرگترین صورتهای فلکی است. این مساحت ۵۵٪ اندازه بزرگترین صورت فلکی (مارباریک)و بیش از ۱۰ برابر کوچکترین صورت فلکی (چلیپا) است.
در علم نجوم، عبارت ستارهٔ فشرده (بعضی اوقات جسم فشرده) (به انگلیسی: Compact star) به منظور اشاره گروهی به کوتولههای سفید، ستارههای نوترونی، ستارههای غیرعادی و چگال دیگر و سیاه چالهها استفاده میشود. بیشتر ستارههای فشرده نقطهٔ پایان فرگشت ستارهای هستند و به همین دلیل اغلب به عنوان بقایای ستارهای معرفی میشوند؛ شکل بقایا در مرتبهٔ اول به جرم ستاره در زمانی که تشکیل شده است بستگی دارد. این اجسام همگی نسبت به جرم خود دارای حجم کوچکی هستند که این موضوع چگالی زیادی به آنها میبخشد. عبارت ستارهٔ فشرده اغلب زمانی استفاده میشود که طبیعت دقیق ستاره نامعلوم است، اما شواهد نشان میدهد که این ستاره، بسیار سنگین و دارای شعاعی کوچک است، به همین خاطر یکی از دستههای مذکور در بالا را میرساند. یک ستاره فشردهٔ که یک سیاه چاله نیست، ممکن است یک ستارۀ نامتعارف لقب داده شود.
روشن ترین ستاره آن سرةالفرس (به انگلیسی: Alpha Andromeda)، یک ستاره دوتایی است که گاهی آن را به عنوان بخشی از صورت فلکی اسب بالدار (فَرَس اعظم) نیز برشمرده اند. ستاره دیگر آن عناقالارض (به انگلیسی: Gamma Andromeda)، یک ستاره دوتایی رنگی است که هدف محبوبی برای اختر شناسان تازه کار به شمار می رود. جنبالمسلسله (به انگلیسی: Beta Andromeda) یک غول سرخ است که رنگ آن با چشم برهنه قابل مشاهده است.
کهکشان زن برزنجیر(M31) که ۲٫۲ میلیون سال نوری با ما فاصله دارد، نزدیکترین کهکشان مارپیچی به راه شیری است و دورترین پدیدهای است که با چشم برهنه دیده میشود.۱ این کهکشان یکی از روشن ترین اجرام مسیه است. چندین کهکشان کم فروغ تر مانند مسیه ۳۲ و مسیه ۱۱۰ که کهکشانهای همراه زن برزنجیر هستند؛ و یا کهکشان دورتر انجیسی ۸۹۱ نیز در صورت فلکی زن بر زنجیر جای دارند. سحابی گلوله برف آبی (یا سحابی گلوله برف؛انجیسی ۷۶۶۲) که یک سحابی سیارهنماست نیز با تلسکوپ به صورت یک جسم گرد آبی قابل دیدن است.
در اخترشناسی چینی، ستارگانی که زن برزنجیر را می سازند همگی اعضای چهار صورت فلکی دیگر بودند که از نظر اخترشناسی و اساطیری در خور اهمیت بوده اند. در اسطوره شناسی هندوئیسم نیز یک صورت فلکی مرتبط با زن بر زنجیر وجود دارد.
محتویات نهفتن
۱ ستارهها
۲ اجرام عمقی آسمان
۳ در اساطیر
۴ منابع
ستارهها
قدر ظاهری سرةالفرس پرنورترین ستاره این صورت فلکی، ۲٫۱ است. در دستهبندی ستارگان بایر (آلفا) – زن برزنجیر نامیده شدهاست.
قدر ظاهری صورت فلکی زن برزنجیر به روش اندازهگیری باستان بین ۷ تا ۸ میباشد، و به روش اندازهگیری جدید چیزی حدود ۴.
اجرام عمقی آسمان
آنچه در این قسمت آسمان شایان توجه بسیار است شیئ است که نام علمی آن انجیسی۲۲۴ است و در نزدیکی (نو)- زن برزنجیر جای دارد. به چشم برهنه به صورت ستاره ابر مانندی از قدر پنجم میآید به سرشت واقعی آن فقط با کمک تلسکوپی نیرومند میتوان پی برد. ام۳۱ کهکشانی است کاملاً شبیه به کهکشان ما این کهکشان از میلیاردها ستاره تشکیل شده و اندکی از کهکشان ما بزرگتر است دورترین شیی است در فضا که با چشم برهنه میتوان دید. نوری که کهکشان بزرگ زن برزنجیر را ترک کند پس از سفری ۲٬۰۰۰٬۰۰۰ ساله در فضا به ما میرسد.
در اساطیر
نام اروپایی این پیکر آسمانی یعنی آندرومدا، در اساطیر یونانی نام زنی بودهاست که پرساوش (پرسئوس) پهلوان عاشق وی بودهاست و در بند اژدهایی در در ساحلی در حبشه با زنجیر زندانی بود. پرساوش با کشتن اژدهای مزبور وی را آزاد میکند و آن دو ازدواج میکنند. از ایشان فرزندانی پدید میآید از جمله پرسس. بنابراین افسانهها پرسس نیای پارسیان (ایرانیان) است.
آندرومدا دختر زیبای سِفِئوس (قیفاووس) و کاسیوپیه «(ذاتالکرسی) پریان را از خودخواهی بیش از اندازه اش به خشم آورد. نپتون، برای تنبیه وی، او را به صخرهای در کناره دریا زنجیر کرد تا شکار اژدهایی دریایی شود که در آن هنگام ساحل دریا را عرصه تاخت و تاز خود کرده بود درست در همان لحظهای که اژدها به اندرومدا حمله آورده بود، پرسئوس (برساووش) با جادو غول را به سنگ بدل کرد و آندرومدا را نجات داد.
